Thuyết minh tour Dinh thự Hoàng A Tưởng

Đến với thị trấn Bắc Hà (Lào Cai), bạn sẽ không khỏi ngạc nhiên khi ngay giữa trung tâm thị trấn lại có một ngôi biệt thự vô cùng bề thế, sơn màu vàng tươi và mang nét gì đó rất cổ kính của kiến trúc châu Âu. Không gì khác, đó chính là dinh thự Hoàng A Tưởng, còn gọi là dinh thự “Vua Mèo xứ Bắc Hà” được coi là ngôi nhà quyền lực nhất vùng cao nguyên trắng.

1.Thuyết minh tại điểm

Kính chào cả đoàn nhà mình đã đến với khu dinh thự Hoàng A Tưởng, em xin tự giới thiệu em là Hoài Nam HDV tại điểm, nay rất may mắn và vinh dự khi được hướng dẫn và đồng hành cùng đoàn nhà mình ạ.

Có một số lưu ý sau khi đi tham quan như sau để đoàn nhà mình có thể dễ bề để thực hiện để chuyến đi của đoàn nhà mình không bị ảnh hưỏng ạ:

Đầu tiên, là không được hút thuốc trong dinh thự.

Thứ 2, là không được chạm và sờ vào các hiện vật ở trong dinh ạ

Cuối cùng, thì đoàn di chuyển theo hướng dẫn, để đi theo từng phòng, tránh bị lạc đoàn ạ.

Dạ vâng, vậy là trước mặt đoàn nhà mình chính là dinh thự Hoàng A Tưởng – biểu tương cuả vùng cao nguyên Bắc Hà, một trong những dinh thự bề thế nhất của Sapa thời kì Pháp thuộc.

Sapa từ lâu đã không còn xa lạ với các tín đồ đam mê xe dịch, nơi đây không chỉ có những cảnh thiên nhiên đẹp đến nao lòng mà còn sở hữu bề dày văn hóa cùng những công trình kiến trúc cổ kính độc nhất vô nhị, trong đó có tòa dinh thự Hoàng A Tưởng, một biểu tượng đặc biệt của vùng cao nguyên Bắc Hà.

Dinh thự Hoàng A Tưởng nằm ngay trung tâm thị trấn Bắc Hà và cách trung tâm thành phố Lào Cai khoảng 70 km. Đoạn đường từ trung tâm thành phố đến dinh thự độc đáo này của cao nguyên Bắc Hà phải qua nhiều khúc quanh co hiểm trở nhưng bù lại phong cảnh thiên nhiên trên đường rất hùng vĩ.

Thưa quý đoàn thân mến, Dinh Hoàng A Tưởng được xây dựng từ năm 1914 và hoàn thành năm 1921, chủ nhân là Hoàng Yến Chao dân tộc Tày, bố đẻ của Hoàng A Tưởng. Trải qua gần 100 năm tồn tại cùng thời gian, phủ bao lớp rêu phong cổ kính vẫn đứng uy nghi nổi trội giữa một nơi dân cư đông đúc, phố xá tấp nập.

Theo lịch sử ghi nhận, trước năm 1945, Bắc Hà là xã hội thuộc địa nửa phong kiến, có giai cấp thống trị và bị trị, người bóc lột và kẻ bị bóc lột, trong đó tầng lớp bóc lột là các thổ ti mà điển hình là cha con Hoàng Yến Chao và Hoàng A Tưởng, tuy là người dân tộc Tày nhưng cai trị một vùng có tới 70% là người Mông nên vẫn được dân gọi là “vua”.

Trong suốt thời gian trị vì, được thực dân Pháp nâng đỡ, cha con họ Hoàng đã ra sức bóc lột nhân dân, làm ăn bất chính tiếp tay cho đồn binh Pháp và bọn tay sai. Dựa vào tiềm lực kinh tế, Hoàng Yến Chao đã xây dựng một dinh thự bề thế để thể hiện sự giàu có và uy quyền của mình. Sau này, Hoàng A Tưởng lớn lên, sống cùng các bà vợ trong dinh thự, và người ta gọi đây là dinh thự của Vua Mèo hoặc dinh thự Hoàng A Tưởng.

Thưa quý cô chú anh chị thân mến, Dinh tọa lạc trên một quả đồi rộng ở châu Bắc Hà, nay là trung tâm thị trấn huyện Bắc Hà, phía sau và hai bên đều có núi, phía trước có một dòng suối uốn lượn và có núi thế mẹ bồng con. Thế đất “tựa sơn đạp thủy” vững chãi, với mong muốn dòng họ được quyền quý, con cháu đời sau vinh hiển chính là nhờ hai kiến trúc sư người Pháp và Trung Quốc lựa chọn, sau đó trực tiếp thiết kế và chỉ đạo thi công. Hai kiến trúc sư đến từ hai nền văn hóa khác nhau, vậy nên ngôi biệt thự mang phong cách Á – Âu kết hợp. Trong đó nổi lên là các nét kiến trúc phương Tây được thể hiện trong những chi tiết như họa tiết cành nguyệt quế đắp nổi trên các cửa vào, biểu tượng cho hạnh phúc và thịnh vượng, cửa lan can trổ ra hình vòm, cột nhà thanh thoát, lan can, cầu thang vòng, hành lang lát gạch. Khu dinh thự vua Mèo là một kết cấu kiến trúc khá đặc biệt so với kiến trúc các dinh thự khác tại Việt Nam thời bấy giờ. Dinh vừa là nơi để ở của cha con Hoàng Yến Chao, Hoàng A Tưởng, song cũng là nơi làm việc và còn có chức năng pháo đài bảo vệ. Toàn bộ dinh có sự đan xen hài hòa, bố cục hình chữ nhật liên hoàn khép kín tổng thể 36 phòng, với tổng diện tích lên đến 4.000m2. Dinh thự còn thể hiện được chức năng bảo vệ chủ nhân tòa nhà, với các tường rào bảo vệ, bốn phía tường đều có lỗ châu mai như pháo đài và có lính canh giữ. Ở giữa sâu vào trong là nhà chính. Hai bên tả, hữu là nhà phụ, trước là bức bình phong, giữa là sân trời. Để vào được khuôn viên bên trong dinh thự thì du khách phải bước lên cầu thang từ hai bên lại rồi đến phòng chờ. Sau đó sẽ thấy một khoảng sân rộng thường để hành lễ, tổ chức múa hát hoặc vui chơi. Các cửa nhà hình vòm tuy cao thấp không đều nhưng cân đối, trước các cửa đều đắp pháo nổi công phu đẹp mắt. Mặt chính trang trí bằng nhiều hoạ tiết công phu, hai bên cột đắp nổi hai câu đối với nội dung chúc gia đình dòng họ hiển vinh…

Và, chính vì bề dày gia thế của gia đình, nên cách xây dựng lâu đài cũng rất chi tiết và tỉ mỉ. Về vật liệu ông Hoàng Yến Chao chuẩn bị rất kỹ lưỡng – có một số người dân kể rằng sắt, thép, xi măng được vận chuyển bằng đường sắt Hà Nội – Lào Cai, đến Phố Lu thì tiếp tục vận chuyển bằng đường bộ lên Bắc Hà  (khoảng 40km). Gạch ngói được sản xuất tại chỗ bằng đất sét ở địa phương dưới sự chỉ dẫn của chuyên gia Trung Quốc. Với bàn tay lành nghề, các thợ thủ công đã làm ra sản phẩm chín đều, không cong vênh, độ cứng hoá sành , Vật liệu xây dựng cũng có sự kết hợp giữa phương Đông và phương Tây. Hệ thống xà gồ, vì kèo làm theo kiểu phương Tây. Nhưng lợp ngói âm dương, là một loại ngói phổ biến ở địa phương lúc bấy giờ. ….

Một điều đặc biệt trong thiết kế phong thủy hút gió tự nhiên của dinh thự mà các công trình khác không có: Quý khách để ý một chút sẽ thấy khi đứng trong khuôn viên của dinh thự cho quý khách cảm nhận được sự kín đáo, chắc chắn nhưng những luồng gió tự nhiên không thiếu ở tất cả các góc khuất, kể cả lối hành lang 2 bên ra phía sau nhà. Điều đó cũng thấy rằng việc thiết kế kiến trúc tận dụng những điều tự nhiên để tạo ra sự kết hợp hài hoà trong cấu trúc Á – Âu có một không hai này.

Nhà Hoàng A Tưởng có một kiến trúc đặc biệt ít gặp. Nó là thể loại công trình kết hợp vừa để ở, để làm việc và là pháo đài phòng thủ. Đây là một loại hình kiến trúc hiếm có trong di sản di tích kiến trúc Việt Nam. Bố cục tòa nhà như một pháo đài, với một cổng chính và hai cổng phụ. Trước đây, bao quanh khu dịnh thự rộng 10.000m2 còn có bức tường đất trình dày 80cm và cao 2,8m. Và thiết kế đường cho lính tuần tra canh gác. Trên bức bình phòng phía trước nhà bố trí các lỗ châu mai. Điều này thuận tiện cho việc bảo vệ. Trước đây với vũ khí thô sơ là súng hoa cải và mũi tên nên với những thiết kế lỗ châu mai sẽ giúp cho đạn bắn từ trong ra dễ dàng mà lại chắn được đạn bắn từ ngoài vào .

Và, đoàn nhà mình có thắc mắc tại sao, gốc gác của vị vua mèo này không ạ? có rất  gười đều thắc mắc tại sao ông Hoàng Yến Chao lên được chức tri châu quản lí cả một vùng rộng lớn. Trước đây tri châu có thể nói tương đương với một tỉnh bây giờ.Theo lời kể cụ Lẩu (một cán bộ lão thành cách mạng ở Bắc Hà) kể lại. Bố của Hoàng Yến Tchao là người buôn bán lợn, mua lợn con ở phía tây mang về Bắc Hà bán. Có thể nói bố của Hoàng Yến Chao là một người lái buôn giàu có, có tiền, có của. Đến vùng Bắc Hà ông giao lưu với những người giàu có, quan chức tại đây. Buôn bán ở đây một thời gian thì ông quen với Giàng Ly Trang (là con trai của Giàng Chẩn Hùng). Nói về Giàng Chẩn Hùng khắp vùng Bắc Hà, Mường Khương, Si Ma Cai ai cũng biết đến, đó là một thủ lĩnh người Mông yêu nước, tập hợp nhân dân đứng lên chống Pháp. Sau khi ông mất thì con trai ông là Giàng Ly Trang kế tục sự nghiệp làm lý trưởng của một vùng. Bố của Hoàng Yến Tchao đến buôn bán tại phố Bắc Hà thì kết thân với Giàng Ly Trang và lấy chị gái của Giàng Ly Trang, đẻ ra được ông Hoàng Yến Chao và Hoàng Yên Xiên. Khi Giàng Ly Trang chết thì Pháp đưa Hoàng Yến Chao lên làm lý trưởng. Từ khi lên chức lý trưởng thì Hoàng Yến Chao theo Pháp, dần dần lên đến chức chánh tổng, châu úy và cuối cùng là tri châu cao nhất. (Các chức quan thời Pháp thuộc ở vùng dân dân tộc miền núi phía Bắc gồm: Seo phải, mù lao, binh thầu, lý trưởng, chánh tổng, châu úy, tri châu).

Từ khi nắm quyền cai trị một vùng, dưới sự hậu thuẫn của Pháp ông Hoàng Yến Chao rất giàu có. Người dân phải đi phu, đi lính, cống nộp của ngon vật lạ cho ông. Ngoài ra ông còn độc quyền buôn bán muối và thuốc phiện. Vì vậy rất giàu có. Ông Hoàng Yến Chao có chính thức tất cả 4 bà vợ và 7 người con đẻ, trong đó có 2 người con trai và 5 người con gái. Con trai cả là ông Hoàng A Tiển, con thứ 2 là ông Hoàng A Tưởng.

Con trai cả của Hoàng A Yến Chao là Hoàng A Tiển có lấy vợ nhưng mất sớm. Còn Hoàng A Tưởng là con trai thứ chính thức lấy 2 vợ nhưng không có con. Vợ cả của Hoàng A Tưởng là em gái của Lý Trai ở Bảo Nhai. Nhờ có em gái lấy Hoàng A Tưởng mà người này mới lên được chức lý trưởng. Người vợ thứ hai cuả ông Tưởng là người Hà Nội. Lí do ông Tưởng không có con là do thời gian ông được bố cho đi học ở trường Bưởi, Hà Nội đã không chú tâm học hành mà lại đi hát cô đầu, nên mắc bệnh  và không thể có con. Người con gái thứ hai của bà ba với ông Chao rất xinh đẹp và đã lấy 1 đồng chí bộ đội tên Nguyễn Văn Mùi sinh dược 2 con trai. Hoàng Yến Chao tin tưởng giao cho anh Mùi quản lí công việc trong nhà. Thực tế đồng chí bộ đội này là do cách mạng cài vào nhà Hoàng Yến Chao để theo dõi mọi hoạt động của gia đình này với Pháp. Khi giải phòng Bắc Hà vào năm 1950 đồng chí Mùi quay lại đây tìm con thì vợ dẫn con chạy theo cha sang Pháp và không gặp được.

Về các bà vợ của ông Chao, chính thức có 4 vợ nhưng các cô hầu nữ thì rất nhiều. Hầu nữ cũng ở trong dinh thự, nhiệm vụ của họ là hầu hạ, đấm bóp, chăm sóc cho ông Tchao.

Trong dinh thự không chỉ có phòng ở, phòng làm việc mà còn có cả phòng xử án, phòng giam tù binh. Tất cả mọi kiện cáo cuả người dân trong vùng trước đây đều được mang đến đây xử. Những ai phạm tội thì giam lại phòng tù binh có xà lim ngang cùm chân.

Nhiều người dân trong vùng kể trước đây gia đình ông Hoàng Yến Tchao rất giàu có. Những ngày nắng, người ta mang bạc ra phơi để tránh mốc kín cả sân nhà. Trong dân gian còn lưu truyền ông Chao cho xây hầm lớn để chứa vàng bạc, châu báu. Và dùng những cô gái đồng trinh hiến tế để làm thần giữ của. Đấy chỉ là những câu chuyện mang đầy tính kì bí. Còn thực tế trong dinh thự có 4 cây Đinh Mộc Hương trồng phía sau ngôi nhà. Đây vừa là cây cảnh, hoa tỏa hương thơm vào 1, 15 âm lịch hàng tháng, vừa là điểm dấu của cải vàng bạc của ông Tchao. Sau khi gia đình nhà ông Hoàng Yến Chao bỏ đi có gửi tin về cho những con cháu còn sống tại Bắc Hà đến đào 2 gốc cây Mộc lên để lấy vàng bạc. Vì thế 2 cây bị chết, hiện nay chỉ còn 2 cây.

Thời đó sự phân biệt giữa quan lại và dân thường rất rõ rệt. Với người dân bình thường nếu có việc gì đến nhà họ Hoàng đều phải đứng chờ ở phía ngoài chờ, lính gác vào bẩm báo với ông Hoàng Yến Chao. Nếu được sự cho phép mới được vào. Khi thiết kế ngôi nhà này ông Hoàng Yến Chao cho xây dựng những bể nước mưa gần cửa chính để mọi người rửa chân sau đó mới bước lên cầu thang vào nhà. Người hầu và binh lính canh gác cho ngôi nhà không được phép đi cổng chính mà phải đi cổng phụ vòng ra phía sau ngôi nhà. Không chỉ bước chân vào nhà dân thường mới cần thực hiện theo phép tắc này mà người dân mỗi khi cưỡi ngựa đi qua cổng chính của ngôi nhà này đều phải xuống ngựa. Nếu ngồi trên ngựa đi qua cổng sẽ bị quân lính bắt xuống và đánh vì tội không tôn trọng ông Hoàng Yến Chao .

Dạ vâng, vậy là đoàn nhà mình đã tham quan đủ một vòng dinh thự, chúng ta có thể thấy sự uy nghi, tráng lệ của dinh thự. Nơi đây, chính là một phần lịch sử, một nhân chứng cho những gì đã đi qua của mảnh đất Sapa xinh đẹp. Dạ, và e rất mong một ngày gần nhất, sẽ lại được đón tiếp và đưa cả đoàn nhà mình tham quan dinh thự thêm một lần nữa. Chúc cô chú anh chị có một chuyến tham quan tràn đầy niềm vui!

Bài thuyết minh nhiều nguồn tài liệu khác nhau, có thể tham khảo!

Đăng ký tour tại đây

hoặc liên hệ với Wondertour
Điện thoại: 02437722777, Hotline: 0931722777